Patent, buluş sahibinin buluş konusu ürünü belirli bir süre üretme, kullanma veya satma hakkıdır. Aynı zamanda, bu hakkı gösteren belgeye de patent denir. Sınai mülkiyet haklarının içinde önemli bir yer tutan "patent hakkı", özellikle teknoloji transferinin aracı olması bakımından gelişmekte olan ülkeleri daha çok ilgilendirmektedir. Patent , endüstri alanındaki bir buluşun sahibine resmi bir organ tarafından verilen ve bu buluşunun belirli bir süre kendisinin izni olmaksızın başkalarınca kullanılmasını engelleme yetkisi sağlayan belgedir. Bu doküman, hak sahibine belirli bir süre için buluşunun başkalarınca imali, kullanılması, satımı ve ithalini engelleme hakkını sağlar.

Buluş, insan zekasının ürünü olan özel teknik bir problemin çözümünü sağlayan (teknik bir kural getiren) yenilik unsuru taşıyan fikirdir. Bu fikir, bir ürüne veya üretim usulüne ilişkin olabilir.

Buluşların patentle korunması sadece patent sahibine fayda sağlayan bir olgu değildir. Aksine patent sistemi, ülkesel boyutla ve hatta uluslar arası alanda önemli işlevlere sahiptir. Buluşların patentle korunması, buluş sahibini ödüllendirmenin yanı sıra, zihin ürünlerinin toplum bireylerince tanınabilmesini sağlayarak toplumsal ve kültürel gelişmeye katkıda bulunmaktadır.

Bunun dışında teknoloji transferini sağlayarak yabancı yatırımları arttırarak ve sınai politikaların belirlenmesinde etkili olarak ülkelerin ekonomik ve siyasi gelişimlerinde rol oynamaktadır.

Etkin bir patent sistemi, teknolojinin geliştirilmesi açısından önemli rol oynamaktadır. Patent koruması buluş yapmayı özendirmekte, teknoloji transferini sağlamakta ve ülkelerin sınai planlama ve stratejilerinin belirlenmesinde rol oynamaktadır.

Buluş sahibi buluşunu gerçekleştirmek için emek, zaman ve para harcamaktadır. Buluşun topluma açıklanarak insanların bilgisine ve kullanımına sunulmasıyla, buluş sahibi buluşunu toplumla paylaşmak zorunda kalmaktadır.

Patent belgesi, buluş sahibine belirli bir süre için üçüncü kişilerin müdahalesi olmadan işletme (kullanma, üretme, satma gibi) hakkını vermektedir.

Patent Tescili için Gerekli Kriterler Nelerdir?
· Yenilik,
· Tekniğin bilinen durumunun aşılması,
· Sanayi' ye uygulanabilirlik.

Yenilik, başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir. Tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri ise "konuda uzman bir kişinin kolayca düşünüp uygulamaya koyamayacağı" nitelik anlamındadır. Sanayi' ye uygulanabilirlik, buluşun tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir. Bu üç kriteri taşıyan buluşlar patent ile korunurlar.

Patent Verilemeyecek Konular ve Buluşlar Nelerdir?
Aşağıda sayılanlar buluş niteliğinde olmadıkları için patent verilerek korunamazlar:
· Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları,
· Zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul ve kurallar,
· Edebiyat ve sanat eserleri, bilim eserleri, estetik niteliği olan yaratmalar,
· Bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller,
· İnsan ve hayvan vücuduna uygulanacak teşhis ve tedavi usulleri ile cerrahi usuller.(Bu usullerin herhangi birinde kullanılan terkip ve maddeler ile bunların üretim usulleri hariç.)

Aşağıda belirtilen buluşlar da patent verilerek korunamazlar:
· Konusu kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar,
· Bitki veya hayvan türleri veya önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki veya hayvan yetiştirilmesi usulleri.

Faydalı Model Nedir?
Türkiye'de ve dünyada yeni olan, sanayi ye uygulanabilen buluşların sahiplerine 10 yıl süre ile bu buluş konusu ürünü üretme ve pazarlama hakkının tanınmasıdır.

Faydalı Model Tescili için Gerekli Kriterler Nelerdir?
· Yenilik
· Sanayi'ye uygulanabilirlik.

Patent ile Faydalı Model Arasındaki Fark Nedir?
· Faydalı Modelde, tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri aranmaz,
· Koruma süreleri farklıdır,
· Faydalı Model belgesine, Ek Faydalı Model belgesi verilmez,
· Araştırma ve inceleme işlemlerinin olmaması nedeniyle patent verilmesine oranla faydalı model belgesinin verilmesi, hem zaman hem de masraf açısından daha elverişlidir.

Patent ve Faydalı Model Belgesi Koruma Süreleri Kaç Yıldır?
· İncelemeli patent 20 yıl,
· İncelemesiz patent 7 yıl,
· Faydalı model belgesi 10 yıl,süreyle korunur.

Türkiye'de kaç çeşit patent sistemi vardır?
Türkiye'de biri incelemesiz; diğeri incelemeli olmak üzere iki çeşit patent sistemi vardır.
İncelemesiz sistemde, ülkemizde mali kaynakları kısıtlı olan buluş sahiplerine ucuz, süratli, ancak süresi nispeten kısıtlı, 7 yıllık bir koruma sağlanmaktadır.
İncelemeli sistemde işlemler daha uzun sürmekte, ancak incelemeli patent, başvurunun patentlenebilirlik kriterlerine sahip olup olmadığını gösteren bir inceleme raporuna dayanarak verildiği için daha güvenli ve daha uzun bir koruma elde edilmektedir. İncelemesiz patent, gerekli şartlar yerine getirilmek ve incelenmek şartıyla incelemeli patente dönüştürülebilmektedir.

Patent/Faydalı Model Tescilinin Patent Sahibine Sağladığı Haklar Nelerdir ?
Patent hakkı sahibi, buluşun yeri, teknoloji alanı ve ürünlerin ithal veya yerli üretim olup olmadığı konusunda herhangi bir ayırım yapmaksızın patent hakkından yararlanır. Patent sahibinin,üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak aşağıda sayılanların yapılmasını önleme hakkı vardır:
· Patent konusu ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka hangi nedenle olursa olsun elde bulundurulması,
· Patent konusu olan bir usulün kullanılması,
· Kullanılmasının yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin kullanılmasının üçüncü kişiler tarafından başkalarına teklif edilmesi,
· Patent konusu usul ile doğrudan doğruya elde edilen ürünlerin satışa sunulması veya kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka hangi nedenle olursa olsun elde bulundurulması.

Buluş Sahibinin Patent/Faydalı Model Belgesini Aldık tan Sonra Yapacağı İşlemler Nelerdir ?
Patent/faydalı model belgesi sahibi veya yetkili kıldığı kişi, patentle veya faydalı model belgesi ile korunan buluşunu, patent/faydalı model belgesinin verildiğine ilişkin ilanın Resmi Patent Bülteninde yayımlandığı tarihten itibaren üç yıl içinde kullanmak ve Türk Patent Enstitüsü'ne kullandığını ispatlamak zorundadır.
Ayrıca, patent/faydalı model belgesi hakkının devam edebilmesi için patent/faydalı model belgesinin koruma süresi boyunca her yıl ücret tarifesinde belirtilen yıllık ücretleri, Türk Patent Enstitüsü'nün bildirimine gerek olmaksızın, vade tarihinde veya vadeyi takip eden altı aylık ek süre içerisinde peşin olarak ödemek gereklidir.