GAP (Good Agricultural Practices- İyi Tarım Uygulamaları); 1990'lı yılların sonunda, yaşanan gıda kaynaklı salgın hastalıklar ve kamunun güvenli gıda, çevresel sorunlar ve sürdürülebilir tarım konusundaki yoğun ilgisinin bir sonucu olarak şekillenmiştir.

Ülkemiz son yıllarda bahçe ürünleri ihracatında özellikle tarımsal ilaç kalıntıları bakımından önemli sorunlar ile karşılaşmaktadır. Bu durum, Türkiye'deki tarımsal ürünlerinin imajını olumsuz bir şekilde etkilemekte ve ülkemizin gelişmiş Avrupa ülkelerine tarımsal ürünleri satabilmesini zorlaştırmaktadır. Avrupa Birliği ülkelerindeki büyük perakendeci kuruluşlar, kendi toplumlarının sağlıklı tarımsal ürünler tüketimini temin etmek için bu ülkelerde yetiştirilen ve dışarıdan ithal edilen tarımsal ürünlerde aranan minimum standartları yeni bir düzenleme yaparak belirlemişlerdir.

GLOBALGAP standardı, esas olarak, kimyasal girdilerin kullanımını azaltarak ve hayvan sağlığına olduğu kadar insan sağlığı ve güvenliğine yönelik de sorumluluk sahibi bir yaklaşım benimseyerek, çiftlik işlerinin çevreye zararlı etkilerini en aza indirgeme yoluyla çiftlikte besin maddelerinin nasıl üretildiği konusunda tüketicilerin endişelerini gidermek için tasarlanmıştır.

GLOBALGAP(EUREPGAP), 1997 yılında Avrupalı büyük perakendeci süpermarketlerin raflarına koydukları tarım ürünlerinin güvenli insan sağlığına zararlı olmadığından emin olmak için biraraya gelip kurdukları ve uygulamaya koydukları bir girişimdir. Günümüzde tüm dünyada geçerli olan global bir standart haline gelmiştir.Avrupa'daki büyük perakendeci ve üreticilerin %70-80'i şu anda GLOBALGAP (EUREPGAP)'e üye veya kayıtlıdır.

GLOBALGAP, dünyanın her yerinde İyi Tarım Uygulamaları (İTU) için uygulamalı bir elkitabı görevini görmektedir. Temel prensibi, etkin sertifikasyon standartları ve prosedürleri oluşturmak isteyen tarım üreticileri ve perakendecilerin eşit ortaklığını sağlamaktır.

GLOBALGAP(EUREPGAP), Kritik Kontrol Noktalarında Tehlike Önleme Analizi (HACCP) , Zararlılarla Entegre Mücadele (IPM: Integrated Pest Management) ve Entegre Ürün Yetiştiriciliği (ICM: Integrated Crop Management) ilkelerini baz alarak, çiftçilikle ilgili metotların ve teknolojilerin sürekli gelişmesini destekler.

GLOBALGAP(EUREPGAP) sertifikası alan bir ürünün:
* İnsan sağlığına zararlı kimyasal, mikrobiyolojik, fiziksel kalıntılar içermediği,
* Çevreyi kirletmeden ve doğal dengeye zarar vermeden üretildiği,
* Üretim sırasında üretimle ilgili insanların veya diğer canlıların refahının olumsuz olarak etkilenmediği,
* Üretimi sırasında tüketicinin bulunduğu ülkenin tarımsal mevzuatı ve ürünün yetiştirildiği ülkenin tarımsal mevzuatına uygun işlemler yaptığını gösterir.
* Standardın temel konuları; Gıda Güvenliği, Çevre Koruma, Mesleki Sağlık ve Güvenlik ve Hayvan Refahı'dır.
* GLOBALGAP (EUREPGAP), üreticinin ürününün güvenilirliğini, kalitesini ve değerini artırır.
* GLOBALGAP (EUREPGAP) sertifikalandırmasının yürürlüğe sokulmasıyla ürünlerin her bir müşteri tarafından ayrı ayrı birden fazla kez kontrol edilmesine artık gerek yoktur. Bu da üreticilerin pazara daha kolay girebilmesi için tek bir sözleşmesel baz sağlar. GLOBALGAP (EUREPGAP) sertifikalı ürün iç pazarda da hipermarketler tarafından öncelikli olarak tercih edilecektir.

NEDEN GLOBALGAP?
GLOBALGAP, dünya çapında tarımsal ürünlerin sertifikalandırılması için gönüllü standartlar oluşturan özel sektör kuruluşudur. GLOBALGAP standartları öncelikle üretimde çevre üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirerek, hayvan sağlığı ile işçi sağlığı ve güvenliği konularına karşı sorumluluk alarak ve kimyasal girdilerin kullanımını en aza indirerek ürünlerin nasıl yetiştiği hakkında tüketicilere güvence sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.

GLOBALGAP, bitkisel ve hayvansal üretimden bitkisel materyallere ve hayvan yemi bileşimi üretimine kadar farklı ürün grupları uygulamalarını içeren tek entegre bir standarttır. Standart diğer mevcut standartlar için referans sistemi olmakla beraber, gıda sektöründeki tüm aşamalarda kolay ve direk olarak uygulanabilmektedir. Diğer bir deyişle, GLOBALGAP uydu yön bulma sistemi gibi çalışmaktadır. Üyelerine tüketicilerin ihtiyaçlarına göre küresel pazardaki tedarik zincirinde yer almalarına imkan sağlayan güvenilir araçlar tedarik etmektedir.

Avrupa perakendecileri dünyanın her köşesinden ithalat yapmaktadırlar. Buna ilaveten gıda güvenliğinin önemi perakendeciler arasındaki rekabetin yükselmesine bağlı olarak artmaktadır. Perakendeciler ayrıca raflarına koydukları ürünlerin müşterilerine zararlı olmayacağına dair bazı garanti ve güvencelere ihtiyaç duymaktadırlar. Sonuç olarak perakendeciler, sattıkları ürünlerin GLOBALGAP gibi uluslararası standartlarda kabul edilen minimum şartları karşıladıklarına dair güven içinde olmak istemektedirler. GLOBALGAP sertifikası üretici olarak size yabancı perakendecilerin ürünlerinizi satın alma garantisi verir.

GLOBALGAP SERTİFİKASI KİMLERE NASIL SÜREÇTE VERİLİR?
GLOBALGAP sertifikası, tarımsal üretim yapan ve bu sertifika için GLOBALGAP kontrol ve sertifika kuruluşlarına başvuruda bulunan ve sertifika kuruluşu tarafından yapılan denetimler sonucu, GLOBALGAP protokolüne uygun üretim yaptığına karar verilen üreticinin/üretici gruplarının sertifikalandırmak üzere başvurduğu ürüne/ürünlere verilir.


İYİ TARIM UYGULAMALARI NEDİR?
İyi Tarım Uygulamaları denilince; tarımsal üretimin çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyecek şekilde kontrollü olarak yapıldığı, bu üretimin sonucunda elde edilen ürünün sertifikalandırılarak tüketiciye ulaştırıldığı işlemler zinciri akla gelmelidir. İyi Tarım Uygulamaları alternatif üretim teknikleri arasında yer almaktadır.

İYİ TARIM UYGULAMALARININ KAPSADIĞI HUSUSLAR
1- Gıda güvenliğine yönelik tedbirler (ISO 22000 Kapsamında)
2- Çevreyi ve toprağı korumaya yönelik tedbirler (ISO 14001 Kapsamında)
3- Üreticilerin ve tarım işçilerinin sağlık, güvenlik ve refahına yönelik tedbirler (ISO 18001 Kapsamında ) iyi tarım uygulamalarını oluşturur.
4- Grup olarak yapılan üretimde kalite yönetim sistemi (ISO 9001 Kapsamında)

İYİ TARIM UYGULAMALARI KİME, NE FAYDA SAĞLAR?
İyi Tarım Uygulamaları (İTU) ile yaşadığımız çevreyi ve toprağı koruruz. Unutmayalım ki, gelecek nesillere kirletilmiş bir çevre ve toprak bırakmak hepimizin görevidir.
İTU yapan üretici sağlıklı hayatın dostudur. O, hem kendisinin ve çalışanlarının hem de sunduğu güvenilir tarım ürünleriyle tüketicinin sağlığını korur.
İyi Tarım ürünleri, halkın sağlıklı yaşam ve sağlıklı tüketim yapma bilincini geliştirir. Bu bilinç geliştikçe iyi tarım ürünleri giderek daha fazla talep edilecektir. Artan taleplerle birlikte, iyi tarım ürünlerinin pazardaki rekabet gücü büyüyecektir.

Dış pazarda ürünün fiyatı kadar kalitesi ve güvenilirliği de önemlidir. İyi Tarım Uygulamaları ürünün güvenilirliğini ve kalitesini arttırdığı için dış pazarlara daha kolay ihraç yapma imkanı sağlar.

Rekabet gücünün ve pazarlama imkanlarının gelişmesi sayesinde üretici daha fazla kazanç elde etmeye başlar.

İTU, tarımda çalışan işçilerin sosyal haklarında da iyileşme imkanı sağlar.

İYİ TARIM SERTİFİKASI HANGİ ÜRÜNLERE, NASIL BİR SÜREÇTE VERİLİR?
İyi Tarım Uygulamaları Sertifikası, İTU yönetmeliğine göre tarımsal üretim yapan ve bu sertifika için Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nca çalışma yetkisi verilen kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarına başvuruda bulunanlara verilir. Başvuruda bulunan üreticilerin üretim süreci bu kuruluşlar tarafından denetlenerek, iyi tarım uygulamaları kriterlerine uygun olarak üretildiği anlaşılan ürüne/ürünlere "İyi Tarım Sertifikası" verilir.

İzlenebilirlik ve kayıt tutma: İyi Tarım Uygulamaları Sistemi, ürünün çiftlikten sofraya kadar izlenebilir olmasına dayalıdır. Bu nedenle üreticiler yapmış olduğu tüm uygulamaları kayıt altına almalı ve ürününün tüketilinceye kadar izlenebilmesi sağlanmalıdır.

İyi Tarım Uygulamalarında her yıl iç denetim yapılacağından çiftçilerin, üretimin her aşamasında yaptıkları işleri kayıt altına alarak saklamaları gerekmektedir. Yeni müracaatlarda ise, inceleme tarihinden itibaren 3 aylık döneme ait tüm bilgiler kayıtlı olmalıdır.

Kontrol ve sertifikalandırma işlemleri: Kontrol ve sertifikalandırma işlemleri, Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çalışma yetkisi verilen kontrol ve sertifikasyon kuruluşları tarafından yapılır.

Yetkili kuruluşlar, üretimin ilk aşamasından başlayarak hasat ve pazara arz edilmesine kadar olan süreçte uygulanan işlemlerin, iyi tarım uygulamaları kriterlerine uygun olarak yapılıp yapılmadığını denetler.

Kontrol; tarımsal faaliyetlerin iyi tarım uygulamaları kriterlerine uygun olarak yapılıp yapılmadığını belirlemek, üretim sürecini gözlem altına alarak düzenli kayıtlar tutmak ve gerek görülmesi halinde ürünün niteliğinin laboratuar analizleri ile test etmektir.

Sertifikasyon ise, yapılan bu kontroller sonucunda iyi tarım uygulamaları kriterlerinde göre üretildiği anlaşılan ürünün belgelendirilmesidir. Bu şekilde elde edilen ürüne " İyi Tarım Ürünü Sertifikası" verilir.